Wszelka władza z woli narodu
A dosłownie: "Wszelka władza społeczności ludzkiej początek swój bierze z woli narodu". Jest to stwierdzenie zapisane w Konstytucji 3 Maja, doniosłym dziele Sejmu Czteroletniego. W tejże Konstytucji mówi się też, że cały naród nie może sprawować władzy, więc "wyręcza się w tej mierze przez reprezentantów, czyli posłów swoich dobrowolnie wybranych..."
Sejm Rzeczypospolitej, jako organ ustawodawczy to temat jaki zaprezentował dnia 15 stycznia poseł, na Sejm RP mgr Wojciech Żukowski.
Na wstępnie przewodnicząca tomaszowskiej Filii Uniwersytetusytetu Trzeciego Wieku mgr Jadwiga Skawińska powitała burmistrza i wiceburmistrza, radnych, młodżież z Gimnazjum Nr 2, słuchaczy UTW i oczywiście gościa szczególnego naszego posła na Sejm.
Referent wyraził zadowolenie, że spotyka się z seniorami i młodzieżą gimnazjalną. Przypomniał, że posłem został wybrany podczas wyborów parlamentarnych w dniu 21 października 2007 r. i zaproponował plan wykładu, w skład którego weszły takie zagadnienia jak: Krótka historia parlamentaryzmu i sejm jako organ ustawodawczy.
Parlamentaryzm zrodził się w Anglii, gdzie w XIII w. rozwinął się z rady królewskiej. Jego początków w Polsce można doszukiwać się w czasach Łokietka. Duże zmiany pod tym względem zaszły podczas panowania Kazimierza Wielkiego, kiedy to wiece feudalne zaczęły przekształcać się w zjazdy ogólnopaństwowe, w których coraz większą rolę odgrywała szlachta. Dążyła ona do unieżależnienia się od możnowładców i w 1493 r. i doprowadziła do tego, że powstała oddzielna izba poselska składająca się tylko ze szlachty. Sejm składał się więc z dwu izb: senatu i izby poselskiej. Niebawem, bo w 1505 r. szlachta doprowadziła do uchwalenia przez sejm konstytucji "Nihil novi", co oznaczało że bez zgody sejmu król nie może niczego ustanowć. Ważnym faktem historycznym była Unia Lubelska z lipca 1569 r. Fakt ten sprawił, że polski parlamentaryzm rozszerzył się o nowy kraj i powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów. Kiedy magnaci próbowali ograniczyć znaczenie szlachty, w sejmie zaczęto rygorystycznie przestrzegać zasady jednomyślności. To doprowadziło do niechlubnego liberum veto. Sejm mógł zerwać jeden poseł, co po raz pierwszy w 1652 r. uczynił poseł Seciński. Liberum veto zostało zniesioeę dopiero w 1793 r. przez Sejm Czteroletni, na którym w 1791 r: uchwalono Konstytucję 3 Maja. Była to ustawa zasadnicza. (druga w świecie po konstytucji amerykańskiej) wprowadzająca zasadę zwierzchności narodu. Postępowe reformy Sejmu Czteroletniego niewiele pomogły Polsce, bowiem już wcześniej (1772) dokonano pierwszego rozbioru Polski, a w 1795 r. kraj nasz utracił niepodległość.
Po długich latach niewoli w 1919 r. powołano sejm, który uchwalił Konstytucję marcową. Reaktywowano sejm i senat jako najwyższą władzę ustawodawczą. Konstytucja kwietniowa z 1935 r. zmniejszyła, rolę parlamentu. Na ostatnim posiedzeniu Sejm II Rzeczpospolitej (wrzesień 1939) pozwolono senatorom i posłom wstępować w szeregi wojskowe.
W okresie Polski Ludowcj Sejm był jednoizbowy, formalnie stanowił jedyny organ władzy ustawodawczej, faktycznie był wyraźnie ograniczany przez partie - PPR i PZPR, które uchodziły za "przewodnią siłę narodu".
W wyniku niezadowolenia społecznego z sytuacji polityczno-gospodarczej Polski dochodziło do strajków np. w Stoczni Gdańskiej (sierpień 1980) i powstania NSZZ "Solidarność". Wiosną 1989 r. zorganizowano obrady solidarnościowo-rządowe zwane "Okrągłym Stołem". Rezultatem rozmów były wybory parlamentarne (czerwiec 1989). Powstał tzw. Sejm kontraktowy, który ustanowił tzw. Dwuizbowy parlament i utworzył urząd prezydenta. W lipcu 1989 r. został nim Wojciech Jaruzelski. Pierwsze, w pełni demokratyczne wybory parlamentarne miały miejsce w jesieni 1991 r. Powstał Sejm III Rzeczypospolitej składający się z 460 posłów i Senat, do którego wchodzi 100 senatorów. Ich kadencja trwa 4 lata.
Sejm pełni 3 funkcje: ustawodawczą, kontrolną i kreacyjną. Razem z Senatem stanowią najwyższą władzę ustawodawczą. Sejm uchwala projekty, ustawy zwykłą większością głosów i przekazuje je do Senatu, który może je zatwierdzić, poprawić lub odrzucić. Funkcja kontrolna to nadzór nad działalnością Rady Minisitrów, a kreatywna to możliwość delegowania swoich posłów do różnych komisji. Działalność Sejmu musi być zgodna z Konstytucją i regulaminem sejmowym.
Na czele Sejmu stoi Marszłek Sejmu. Zwołuje on posiedzenia Sejmu, ustala porządek obrad, decyduję które projek ty i kiedy wchodzą pod obrady.
Aby kandydować na posła, trzeba ukończyć 21 1at, być obywatelem polskim i mieć prawo wybierania. Mandatu posła nie można łączyć z mandatem senatora i z wieloma innymi stanowiskami. Pierwsze posiedzenie zwołuje Prezydent, a przewodniczy mu jeden z najstarszych posłów. Posłowie mają prawo zrzeszać się w kluby i koła poselskie. Mają też przywileje w postaci immnunitetu. Jest on zabezpieczeniem posła, przywilejem nietykalności osobistej, co oznacza, że nie podlega on zwykłym przepisom karnym.
Każda ustawa wynika z czyjejś inicjatywy. Prawo inicjatywy ustawodawczej mają posłowie, senatorowie, Prezydent RP, Rada Ministrów oraz grupa zwykłych obywateli licząca przynajmniej 100 tys. osób. Projekt ustawy musi przejść długą drogę: podlega on trzem czytaniom, analizom różnych komisji, rozpatrzeniu przez Senat. Po uchwaleniu przez obie izby Marszałek Sejmu przekazuje ustawę Prezydentowi RP. Prezydent może podpisać lub zawetować ustawę. Aby odrzucić weto Prezydenta, trzeba ponownie uchwalić ustawę większością 3/5 głosóww obecności co najmniej połowy liczby posłów.
Po ładnym i dość długim wykładzie wiele pytań nie było. Burmistrz naszego, miasta podziękował posłowi za częsty kontakt z mieszkańcami i instytucjami Tomaszowa oraz za wspieranie m.in. projektu budowy obwodnicy, czy krytej pływalni. Wojciech Zukowski obiecał dalszą pomoc.
W drugiej części spotkania uroczyście przyjęto do naszego grona czworo nowych słuchaczy UTW wręczono obecnym harmonograrn spokań w 11 semestrze oraz naszą gazetkę "Tu i Teraz". Pani J. Skawińska poinforniowała, że Janina Dziedzic otrzymała jedno z dziesięciu wyróżnień za udział w ogólnopolskim konkursie poetyckim. Podziękowała też Burmistrzowi za przydział dla UTW lokalu, a niektórym słuchaczom za pracę przy jego porządkowaniu i urządzaniu.
Marian Bury
Fot.: Zbigniew Skawiński
