Spotkanie z historią
31 maja studenci tomaszowskiej filii Uniwersytetu Trzeciego Wieku zapoznali się z przekrojowo potraktowanym tematem dziejów powiatu tomaszowskiego, który w interesującej formie przedstawił dr Janusz Frykowski, dyr. Wydziału Oświaty i Kultury Starostwa Powiatowego.
Tę rangę jednostki administracyjnej uzyskało nasze miasto w pierwszym rozbiorze po wcieleniu do zaboru austriackiego, kiedy Tomaszów stał się siedzibą okręgu. Zmiana tego statusu nastąpiła w 1776 r., a następnie w 1782 r., kiedy okręgi zamieniono na cyrkuły jako najniższe jednostki administracji. Wówczas to tomaszowski cyrkuł obejmował 12 miast i 196 wsi zamieszkałych przez 124 733 mieszkańców, posiadał uprawnienia sądownicze, zarządzał monopolami, drogownictwem, finansami, sprawami wojskowymi itp. Po pewnej przerwie w pełnieniu rangi miasta powiatowego Tomaszów powrócił do swej roli w 1810 r., kiedy to z 9 innymi powiatami znajdującymi się w departamencie lubelskim władze zaborcze zdecydowały ponownie o jego awansie. Po traktacie wiedeńskim powiat tomaszowski rozparcelowano, włączając jego tereny do hrubieszowskiego i zamojskiego i dopiero w 1866 r., już w granicach Królestwa Polskiego, odzyskał swą poprzednią rolę w ramach guberni lubelskiej w zaborze rosyjskim. Był wówczas najmniejszym z powiatów, zajmując 1381 km2 zamieszkałych przez 55 631 mieszkańców. Taki stan utrzymał się do 1905 r., by w 1912 r. przejść do nowo utworzonej guberni chełmskiej. 20 maja 1915 r., po wycofaniu się Rosjan, powiat tomaszowski jako obwód znalazł się pod okupacją austriacką, a władzę sprawowały wówczas wojskowe komendy etapowe. Po odzyskaniu niepodległości Tomaszów utrzymał status powiatu. Prelegent, realizując temat na przykładzie struktury władz powiatowych w dwudziestoleciu międzywojennym, omówił szczegółowo ich kompetencje, działalność oraz obsadę personalną, by następnie przedstawić zmiany wprowadzone przez okupanta niemieckiego i reaktywację powiatu w 1944 r. oraz korekty granic do 1975 r. Wykład zakończono przez zarysowanie dwustopniowego podziału administracyjnego wprowadzonego w 1975 r. i reformy administracji w 1999 r.
erte
<-- POWRÓT
