Monsiel u seniorów
Słuchacze tomaszowskiej Filii Uniwersytetu Trzeciego Wieku wzięli udział w konferencji poświęconej postaci Edmunda Monsiela. Okazją do spotkania była 50. rocznica śmierci i 120. rocznica urodzin znanego na świecie, a prawie nieznanego u nas, rysownika z Wożuczyna.
Chociaż oficjalną inaugurację roku akademickiego 2011/2012 zaplanowano na 19 października, to tomaszowska filia Uniwersytetu Trzeciego Wieku już rozpoczęła swą działalność. Po spotkaniu integracyjnym w ostatnich dniach września, w środę, 5 października słuchacze Uniwersytetu wzięli udział w konferencji poświęconej postaci Edmunda Monsiela. Zaprezentował go seniorom Stanisław Piro, zamojski artysta i konceptualista oraz Janusz Puchalski, animator kultury z Łaszczowa. Okazją do spotkania była 50. rocznica śmierci i 120. rocznica urodzin rysownika.
Edmund Monsiel, urodzony 12 listopada 1897 r., syn stolarza z Łaszczowa, ukończył zaledwie kilka klas gimnazjum i porzucił naukę w Seminarium Nauczycielskim w Chełmie. W swym środowisku uchodził za bogobojnego, poważnego i cieszącego się szacunkiem człowieka, któremu nie ułożyło się życie rodzinne. Biografowie artysty sugerują, że egzekucja blisko 80 mieszkańców Łaszczowa dokonana przez Niemców, która tylko o włos ominęła Edmunda, spowodowała u niego silną traumę, stan lękowy, izolację od ludzi, zamknięcie się w sobie, bigoterię i samotność nawet po zakończeniu wojny. Pierwsze jego rysunki datowane są na wiosnę 1943 r. i odtąd swej pasji poświęcał swój wolny czas, choć też znany był jako rzetelny pracownik cukrowni w Wożuczynie. Zmarł w szpitalu w Tomaszowie w 1962 r. w wieku 65 lat.
Słuchacze UTW z zainteresowaniem wysłuchali informacji o odkryciu prac rysunkowych Monsiela po opublikowaniu kilku z nich w popularnym "Przekroju". Ponad 500 jego rysunków poszło w świat i zostało rozproszonych w zbiorach muzealnych oraz prywatnych galeriach, z tego ok. 100 znalazło się w Krakowie, 40 - w Warszawie, a zaledwie 3 w tomaszowskim Muzeum Regionalnym. Obaj prelegenci z przekonaniem podkreślali ogromną wartość artystyczną rysunków Monsiela jako plastycznego odbicia życia wewnętrznego ich twórcy, jako efektu sztuki prawdziwej, fascynującej oryginalnością, emanującej niepokojem i udziwnieniem formy, porywającej pięknością oraz zawartej w nich ludzką wyobraźnią i przesłaniem lęku. Artysta, wykonując swe prace w ołówku, wykorzystywał dostępne mu skrawki papieru i kartonu. Swe rysunki uzupełniał napisami o treści religijnej, a powtarzającym się często motywem jego twórczości jest głowa Stwórcy. Postacie ludzkie ukazane są kontrastowo jako zarys anatomiczny i w wyraźnej dysproporcji, pomniejszone w stosunku do Boga. Goście spotkania kilkakrotnie stanowczo odrzucali podejrzenia i opinie niektórych krytyków, że u podstaw twórczości Monsiela leżała jego schizofrenia, podkreślając nieprzemijające wartości dzieł naszego rodaka w aspekcie artystycznym, religijnym i filozoficznym. Zwracali przy tym uwagę, że Monsiel jako autor sztuki na wysokim poziomie, uznawany przez autorytety kraju i świata, jest ikoną artystyczną i moralną naszego regionu, a zawarte w jego dziełach przesłania są dziś bardziej niż kiedykolwiek ważne i aktualne. Przy tej okazji uwypuklano nieprzeciętne umiejętności artysty, efekty jego benedyktyńskiego trudu, a przy tym talent i cierpliwość samouka tworzącego w izolacji od ludzi i pozbawionego kontaktu z ośrodkami artystycznymi. Prelegenci zarysowali także słuchaczom UTW najważniejsze przedsięwzięcia zaplanowane przez Komitet Organizacyjny powołany do uczczenia obchodów rocznicy urodzin i śmierci Monsiela. Przewiduje się w tym programie m.in. przeprowadzenie dokładnej kwerendy w kraju i za granicą, celem ustalenia lokalizacji wszystkich prac artysty. Ponadto zostaną zorganizowane wystawy rysunków Monsiela, w tym także w Tomaszowie w kwietniu 2012 r. Podjęta zostanie edycja wszystkich dzieł artysty, wydane pocztówki i kalendarze, powstaną filmy telewizyjne i animowane, odbędzie się także konferencja naukowa na KUL-u poświęcona postaci Monsiela i jego twórczości. Zaplanowano również zorganizowanie warsztatów zarówno dla młodzieży, jak i wszystkich chętnych osób. Prelegenci zwrócili się także do seniorów o podjęcie działań i uczestnictwo w gromadzeniu informacji na ten temat. Apelowano, by wspólnym wysiłkiem doprowadzić do rozpropagowania i upowszechnienia wiedzy o Monsielu na całym świecie, w Polsce i regionie, bo nasz wielki rodak w pełni na to zasługuje.
Przewodnicząca filii UTW Jadwiga Skawińska, składając podziękowania gościom, wręczyła im pamiątkowe wydawnictwa "Tu i Teraz" oraz egzemplarze "Ocalić od zapomnienia".
wed
Fot.: Zbigniew Skawiński
